In een tijd waarin innovatie soms klinkt als een bezweringsformule (“Als we het maar vaak genoeg roepen, gebeurt het vanzelf!”), biedt Frank van den Ende een verfrissend tegengeluid. Zijn boek Stop met innoveren, start met duurzaam veranderen is geen manifest voor nóg meer experimenten, maar een praktische routekaart voor organisaties die hun bestaansrecht serieus nemen.
Van den Ende daagt organisaties uit niet langer blind achter hypes aan te hollen als kippen zonder kop, maar met een methodisch praktisch toepasbare aanpak te werken aan échte, duurzame verandering. Een methode die slim en helder is opgebouwd in drie lagen: de basis op orde, verdieping en verrijking.
Zijn pleidooi leest als een uitnodiging om je organisatie te behandelen als een moestuin en niet als een soort hardloop wedstrijd. Geen sprintjes trekken naar elke nieuwe trend, maar met aandacht zaaien, wieden, verzorgen – en pas oogsten als de vruchten rijp zijn. Eerst de wortels versterken (kernwaarden), dan het bodemleven begrijpen (de echte vraagstukken) en pas daarna nieuwe gewassen uitproberen (experimenteren en leren).
Wat Van den Ende bijzonder goed doet, is de spanning blootleggen die velen van ons dagelijks voelen: tussen de verleiding van snelle innovatie enerzijds en de noodzaak van gewortelde, duurzame ontwikkeling anderzijds. Zeker nu technologie – met AI voorop – sneller verandert dan menig organisatie kan bijbenen, is het haast een revolutionaire daad om níét klakkeloos te vernieuwen.
Hij onderstreept daarbij het belang van eigenaarschap, autonomie en verbondenheid als dé sleutels tot verandering die blijft. Niet meer wachten tot “de directie iets beslist”, maar samen de koers bepalen – als een zwerm spreeuwen die soepel meebeweegt op de dynamiek van de omgeving. En dat is nodig, want menig organisatie mist de wendbaarheid en zelforganisatie die deze tijd vraagt.
Van den Ende is bovendien glashelder over de risico’s van eenzijdige datafixatie, het volgen van externe trends zonder interne verankering en het onderschatten van biases zoals confirmation bias en status quo bias. Hij maakt inzichtelijk dat échte verandering begint bij een scherpe analyse van de werkelijke problemen – en niet bij cosmetische ingrepen omdat “de markt het vraagt”.
Zijn aanpak is bovenal uitnodigend. Je voelt bij elke bladzijde: deze man gelooft in organisaties die zichzelf durven bevragen én heruitvinden. Zijn oproep om verrijking te zoeken buiten de eigen sector – door dynamische leercycli, action learning en growth loops – is urgent en inspirerend. Het zet aan tot handelen, niet tot nog een vergadering over handelen.
Een krachtig beeld dat hij indirect oproept: organisaties moeten stoppen met dweilen met de kraan open (symptoombestrijding) en in plaats daarvan leren het hele watersysteem opnieuw aan te leggen. Dáár ontstaat toekomstbestendigheid. Dáár ontstaat duurzame verandering.
Conclusie
Stop met innoveren, start met duurzaam veranderen is verplichte kost voor iedereen die niet alleen nieuwe dingen wil doen, maar vooral dingen beter en betekenisvoller wil maken. In een wereld die steeds sneller verandert, biedt Van den Ende precies wat we nodig hebben: geen nog snellere sneakers, maar stevigere bergschoenen en een kompas dat echt naar de toekomst wijst.
Wat ik uit Stop met innoveren, start met duurzaam veranderen meeneem, is de bevestiging dat duurzame verandering begint bij geduld en vakmanschap. In mijn werk merk ik dagelijks hoe verleidelijk het is om mee te rennen met elke nieuwe technologie, zeker nu AI zich sneller ontwikkelt dan ooit. Dit boek herinnert mij eraan dat échte impact ontstaat wanneer innovaties bewust worden gekozen, geworteld in de kernwaarden van een organisatie. Veranderen is geen project, maar een continu proces. Met de inzichten van Frank van den Ende voel ik me gesterkt om organisaties te begeleiden naar veranderingen die niet alleen slim, maar ook echt duurzaam zijn.
Meer over Frank van den Ende en zijn boek vind je hier: Frank van den Ende – Educational Design & Innovation
