Een gidsverhaal voor de toekomst van onderwijs en L&D
De uitdaging van leren in een AI-tijdperk
We leven in een tijd waarin kunstmatige intelligentie (AI) informatie / kennis veel sneller kan verwerken dan wij ooit konden. Dit roept vragen op: Wat betekent dit voor hoe wij leren en werken? Hoe kunnen we technologie slim inzetten zonder te verliezen wat leren écht menselijk maakt? Vanuit mijn eigen ervaring als voormalig digibeet, die zich ontwikkelde tot internationaal edtech-ondernemer, weet ik dat leren veel meer omvat dan alleen het vergaren van feitenkennis. Het draait ook en vooral om nieuwsgierigheid, reflectie en persoonlijke groei. Machines kunnen onze kennisverwerking immens versterken, maar leren blijft mensenwerk.
Het verschil tussen expliciete en impliciete kennis
Laten we beginnen met het onderscheid tussen expliciete en impliciete kennis. Expliciete kennis omvat alles wat we gemakkelijk kunnen vastleggen, zoals regels, procedures en feiten. Het is de kern van traditionele onderwijssystemen: leer feiten, onthoud ze en reproduceer ze in een toets. AI blinkt hierin uit en daarom maken sommige mensen zich ernstig zorgen of ons onderwijs niet wordt ondermijnd. Maar expliciete kennis in handen van AI kan ons juist geweldig helpen. Denk aan toepassingen in de zorg, zoals AI-systemen die sneller en nauwkeuriger patronen in radiologiebeelden herkennen dan menselijke experts. Vergelijkbare toepassingen kunnen we ook inzetten voor leeroplossingen, zoals bijvoorbeeld performance support.
Maar leren stopt niet bij feiten. Impliciete kennis, opgebouwd uit ervaring, intuïtie en inzichten, is veel moeilijker vast te leggen. Het zit in hoe we complexe problemen oplossen, empathisch communiceren of creatief denken. AI kan patronen herkennen en impliciete kennis blootleggen, maar het begrijpen en toepassen ervan blijft voorbehouden aan mensen. En probeer één enkele A.I. machine (bijv. een robot) maar eens een gewone dag van het leven van één mens na te laten doen. Vanaf opstaan, ontbijt maken tot en met reizen naar je werk, je werk doen, samenwerken met anderen, problemen op te lossen, weer naar huis gaan, ’s avonds volleyballen, afijn, je snapt wat ik bedoel.
De kracht van leren door doen
Mijn eigen leerpad illustreert hoe krachtig leren door ervaring is. Toen ik begon in de wereld van technologie, had ik geen formele technische opleiding, sterker nog: ik was 100% a-technisch. Ik had meer een talen-knobbel, met daarnaast onvoldoendes voor bijna alle bèta vakken. Alles wat ik heb bereikt – van het ontwikkelen van ICT-cursussen, het transformeren van een opleidingsbedrijf tot een leertechnologie-bedrijf tot het opzetten van nieuwe edtech-ondernemingen – is het resultaat van nieuwsgierig zijn, fouten maken, reflecteren, nieuwe kennis en ervaring opdoen en steeds willen verbeteren.
Dit mensgerichte leerproces biedt een belangrijk inzicht: leren door te doen werkt. In de praktijk wordt kennis tastbaar en relevant. Dit is precies wat we meer moeten omarmen in onderwijs en Learning & Development (L&D). Door het stimuleren van experimenteren en ruimte en tijd te maken voor andere dan de traditionele ‘schoolse’ leeroplossingen creëren we ruimte voor diep leren en innovatie.
AI als krachtvermenigvuldiger, niet als vervanger
Technologie heeft altijd als krachtvermenigvuldiger gewerkt. Tijdens de industriële revolutie vergrootten machines onze spierkracht. Nu vermenigvuldigt AI onze denkkracht. Maar net zoals machines nooit onze creativiteit en menselijke visie konden vervangen, kan AI dat evenmin.
Daarom is het cruciaal dat mensen de initiators en eindbeoordelaars van technologie blijven. Technologie is een hulpmiddel, geen doel. Maar we zullen er wel heel goed mee moeten leren samenwerken. We worden niet vervangen door AI, maar wel door mensen die wél heel effectief met AI kunnen samenwerken. Dit uitgangspunt vormt de basis van een van mijn huidige projecten: een avatar-gestuurde AI-assistent voor praktische beroepen. Deze assistent helpt professionals in bijvoorbeeld de zorg en de glastuinbouw door real-time vragen te beantwoorden en ondersteuning te bieden bij hun werk en ontwikkeling. De AI leert van data, maar het is de professional die bepaalt hoe deze kennis wordt toegepast.
Strategische inzichten voor onderwijs en L&D
Wat betekent dit voor onderwijsprofessionals, organisatieadviseurs en L&D-specialisten? Hier zijn drie strategische inzichten:
- Gebruik AI om expliciete kennis te automatiseren. Laat AI systemen feitenkennis overnemen en stel die kennis in de vorm van performance support ter beschikking, zodat mensen zich kunnen richten op manieren van leren die effectiever zijn dan cursussen of verplichte e-learning modules volgen.
- Stimuleer leren door te doen. Ontwikkel leervormen waarin nieuwsgierigheid en experiment centraal staan en die aansluiten bij wat medewerkers écht bezig houdt. Laat medewerkers en studenten leren door praktijkervaring op te doen met relevante leervragen die ze zelf aandragen.
- Zie AI als kans, niet als bedreiging. Door te investeren in het begrijpen en benutten van AI, creëer je nieuwe mogelijkheden voor leren en ontwikkelen binnen jouw organisatie.
Een oproep tot actie
We staan voor een keuze. AI kan een bedreiging lijken, maar biedt vooral kansen. Door bewust tijd en energie te investeren in wat AI kan betekenen voor jouw werkveld, versterk je jouw organisatie én jezelf. Maar onthoud: leren blijft mensenwerk. Het is onze nieuwsgierigheid, onze verbeeldingskracht en ons vermogen tot reflectie die ons verder brengen.
Als keynote spreker en edtech-ondernemer help ik professionals om AI te omarmen als een kans. Hoe kun jij AI inzetten om te leren wat machines nooit zullen begrijpen?
